TIĞ YAPIMI VE ÖLÇÜSÜ
Tığ çekmede takım uzunluğ, kaldırılacak malzeme miktarı, talaş derinliği, tezgah kurs uzunluğu, gerekli tamlık ve bitirme yüzeyi derecesiyle belirlenir. Çekme tipli tığ çekmede takım uzunluğu, bitirme diş çapının 35 katından fazla olmamalıdır. İtme türündeki tığı çekmede takımın uzunluğu ise bitirme diş çapının 75 katından daha fazla olmamalıdır. Tığ çekme takımlarının ölçülri 0.13 mm’den 500 mm çapa kadar yapılabilmektedir.
Tığ çekme hareketi; parçanın cinsine, ölçüsüne, tamlık derecesine ve gerekli bitiş yüzeyine bağlıdır. Her bir durumda da uygun broş kullanılmalıdır. Tığ çekme tek bir işlem için benimsendiğinden diğer metotlardan farklıdır. Takımın ilerleme miktarı önceden belirlenmeli ve bir defa broşlar yapıldığında ilerleme sabit kalmalıdır. Bu iş malzemesi ve kullanılacak tezgah içinde gereklidir. Birkaç tip düz veya düzensiz şekilli broşlar yapılabilir. Fakat alışılmışın dışındaki şekiiler ve bitirme yüzeyleri özel olarak tasarlanabilir. Bir tığ tasarımı ve yapımında şu faktörler dikkate alınmalıdır:
- Tığ çekilecek malzeme cinsi
- Kesilen şeklin ölçüsü ve biçimi
- Bitirme yüzeyi kalitesi
- Malzemenin sertliği
- Elde edilecek tolerans
- Yapılacak parça sayısı
- Kullanılacak tezgah çesiti
- Broşlama metodu
- Kırılmadan parçaya uygulanacak basınçtır.
Tipik bir tığ çekme işleminde; kaba, orta ve bitirme ( ince ) olmak üzere 3 türlü diş mevcuttur. İlk kaba diş broş üzerindeki en küçük dişle orantılıdır. Dişlerin çapları kademeli olarak ilk bitirme dişine kadar artar. Bütün bitirme dişleri aynı ölçüde, her bir dişin alanı, kesici kenarı, kertiği, yüzey açısı, ana diş ve hatvesi bulunur. Hatve olarak bilinen kesici dişler arasındaki mesafe, kesme uznluğu, kesilen malzeme ve ana dişlerin ölçüsüne göre belirlenir. Ana dişlerin ölçüsü, oluşan talaş cinsi, kesilen malzeme ile ilgili olup talaşların kesici kenardan uzaklaşması için diş kökü radyuslu tasarlanır. Bazı broşlarda dişler kayma açısına sahiptir. Bunun muhtemel sebebi ise kayma açılı dişlere sahip bir takım daha iyi bitirme yüzeyü vermesi ve takım ortalamasını azaltmasıdır. Bir broşlama takımı üzerindeki açılar ve şekillerin takımın bütün uzunluğu boyunca dişi üzerinde 1.5 – 4 derece, genellikle boşluk açısı verilerek bilenir. Bitirme dişi ise daha küçük açıya sahip olup 0 – 1.5 derece arasında değişir. Çoğu değişmeler broşun ölçüsünü değiştirir. Yeniden dişlerin bilenmesi ön veya alın yüzeyleri taşlanarak gerçekleştirilebilir ve talaş açısı olarak adlandırılır. Talaş açısı da kesilen malzemeye göre değişir. Fakat genellikle süneklik artığında artar. Bu açının değeri 0 ila 30 derece arasında değişir fakat çeliklerin çoğu için bu değer yaklaşık 13 – 15 derece olarak tavsiye edilir. Bu açının kesme kuvveti üzerine büyük etkisi vardır. Daha büyük açı mükemmel sonuç verebilir. Fakat takım ömrü dikkate alındığında daha küçük açı kullanılmalıdır. Genellikle, ilk kesme işleri küçük talaş açılı ilken bitirme dişleri ise daha büyük talaş açısına sahip olmalıdır. Bitirmr yüzeyini iyileştirmek içinde yaklaşık 10 – 30 derece yan – talaş açılı takımlar yaygın şekilde kullanılır. Kesme işlemi esnasında talaş kırıcı olarak adlandırılan çentikler, talaş paketlenmesini önlemek için yarı – bitirme ve kaba bitirme dişleri taşlanır ve talaşın kolay ayrılmasını sağlar. Çoğu tığlar yüksek hız çeliğinden yapılır. Bazılarıda tığ takım gövdesi üzerine karbürlü uçlar sert lehimlenerek de yapılabilmektedir. Yukarıda da bahsedildiği gibi, kesme sıvıları, kesici takımı yağlamak, kesme sıcaklığını azaltmak, bitirme yüzeyini iyileştirmek, takın ömrünü iyileştirmek ve talaşı uzaklaştırmak amacıyla kullanılabilmektedir. |
